Speech op de demonstratie “Stop de bezuinigingen”, Amsterdam 25 november 2015, georganiseerd door Humanities Rally
Wat gebeurt op onze faculteit?
8 miljoen bezuinigen om – zoals het heet –“duurzaam” te worden voor de toekomst.
We hebben alles geprobeerd: Brieven, petities, demonstraties, bezettingen.
Wat is het resultaat? Iets minder top-down retoriek. En iets meer tijd om de faculteit volledig aan te passen aan het rendementssysteem.
Het aantal studenten dat de opleiding aantrekt. Het aantal bullen dat de opleiding produceert, in zo min mogelijk tijd, zo efficiënt mogelijk.
Daar gaat het om. Dagelijks. Nu meer dan ooit.
Minder vakken aanbieden per opleiding. Meer vakken geven per docent. Want, dan hebben we minder “f.t.e.” nodig. Als we het over “f.t.e.” hebben, dan merken we niet eens meer als mensen verdwijnen, of als mensen ziek worden door werkdruk.
Maar, wie kan het de mensen, die op deze faculteit werken, kwalijk nemen, als ze erin mee gaan, wie kan het ons kwalijk nemen, als wij allemaal erin mee gaan?
Wat blijft, als protest niets heeft opgeleverd en iedereen ontzettend moe is?
Dan handel je rationeel binnen het systeem.
De kwaliteit? We zorgen er wel voor dat die er nog blijft. We zijn tenslotte academici. Zo zegt men.
De menselijkheid? We zorgen er wel voor dat die blijft bestaan. We zijn tenslotte mensen. Zo zegt men.
Ik zou er zó graag in willen geloven dat het mogelijk was: Nu één keer nog meegaan, dan hebben we het wel gered.
Maar ik kan er niet meer in geloven.
De “duurzaamheid” en stabiliteit waarover bestuurders spreken is namelijk een grote illusie. Het huidige systeem levert het lot van de faculteiten over aan een Wall Street effect van wisselende aantallen studenten. Het huidige systeem is ingericht om regelmatige crisis juist te produceren.
Zo kun je geen continuïteit waarborgen. Zo kun je geen collegialiteit en vertrouwen waarborgen. Zo kun je niet waarborgen dat studeren én lesgeven én onderzoeken gaat over wat moeilijk is, en tijd kost en – ja – vaak ook ongemakkelijk voelt, maar wat wél deze moeite en tijd waard is.
Zo zorg je voor een continu gevoel van crisis. Zo zorg je ervoor dat alles wordt ingericht op rendement. Zo zorg je ervoor dat iedereen met iedereen concurreert.
Zelfs studieadviseurs worden inmiddels aangesproken op het “rendement” van hun spreekuur. Terwijl de studenten vaak bij de studieadviseur terecht komen omdat precies deze houding stress veroorzaakt.
Wat moeten we doen?
Samenwerking is de oplossing in tijden van bezuiniging, zegt het bestuur.
Dat klinkt goed.
Maar de bezuinigingen versterken wat al langer een probleem is: Afdelingen concurreren met elkaar om studenten. Maar: Concurrentie en samenwerking – dat staat haaks op elkaar. Iedereen weet dit – zelfs het bestuur.
Maar wat doen onze bestuurders? Beginnen ze de alarmklok te slaan? Zeggen ze, tegen het CvB, tegen de Minister, tegen het publiek: Dit systeem van financiering maakt onze faculteit kapot, maakt het wederzijdse vertrouwen kapot, dit systeem bedreigt de sfeer van collegialiteit, dit systeem bedreigt het sociale weefsel en dus de basis van alles wat geweldig was en is aan deze faculteit, het bedreigt uiteindelijk alles wat waardevol is aan universiteiten?
Durven onze bestuurders dit hardop te zeggen?
Nee.
Daarom moeten wij onze collega’s en onze medestudenten vertellen wat we zien gebeuren en waarvoor we terecht bang zijn:
De komst van wat ik een “brave new university” zou noemen, waar het alleen nog daarom gaat dat iedereen zijn product wil verkopen en iedereen zijn eigen voordeel zoekt.
De meesten proberen zichzelf te vertellen: dat gaat toch niet gebeuren.
Maar het Maagdenhuis werd zes weken bezet omdat we beginnen te beseffen dat het allang gebeurt.
Hoe anders kan het hoofd “marketing” – ja, zo heet dat – van de universiteit Groningen in de Volkskrant zeggen, en ik citeer, dat “de universiteit mee moet gaan met kopen, kopen, kopen”:
Dát is niet onze universiteit.
Daarom gaan we door met het protest!
Daarom gaan we door met de strijd!
We laten ons niet stoppen door het sprookje van “er is geen alternatief”.
We gaan bouwen aan onze eigen universiteit,
Een universiteit die écht bestaat en niet alleen in reclamebrochures en managementrapportages.
Een universiteit waar de kwaliteit en de menselijkheid centraal staat!
Met andere worden:
We willen een grote rendementsvrije zone! We willen een nieuwe universiteit!